هر نوع هادی الکتریسیته که توسط ماده ای از محیط اطراف خود عایق شده باشد را کابل می گویند. در انتقال انرژی با قدرت بالا، برای کاهش افت حرارتی در سیم ها، باید ولتاژ خط را بالا برد که در این صورت جریان مدار کاهش می یابد. سیم ها اکثرا برای انتقال انرژی در منازل و روشنایی ها استفاده می شود و کابل ها در کارخانجات و اماکن صنعتی استفاده می کردند. البته کابل های تلفن از نظر ساختمانی و کاربرد با کابل های برق متفاوت می باشند.
تفاوت سیم و کابل
سیم معمولا تک رشته ای و کابل چند رشته ای می باشد و از جهات گوناگون اعم از ساخت، موارد استفاده و قابلیت اطمینان تفاوت های مهمی با یکدیگر دارند و سیم از یک لایه عایق تشکیل و کابل تک رشته از دو لایه عایق تشکیل شده است.
ساختمان کابل ها
عایق کابل
هادی کابل
غلاف کابل
عایق کابل
عایق کابل متناسب با نوع کاربرد از جنس مختلف می باشد که مهم ترین آن ها به شرح ذیل است:
کابل کاغذ روغنی: در این کابل ها عایق اصلی کاغذ است که در درجه حرارت ۱۲۰ – ۱۱۰ درجه سانتیگراد، رطوبت آن گرفته شده و استقامت الکتریکی آن تا حد زیادی بالا می رود. سپس همین کاغذ را از درون روغن عبور داده تا کلیه منافذ آن روغن را روغن پر کند.
کابل کاغذ گازی
کابل های معمولی: کابل های معمولی گازی همانند کابل های کاغذ روغنی است فقط به جای روغن و منبع فشار روغن، از گاز نیتروژن یا مخلوطی از گاز نیتروژن و SF6 استفاده می شود.
کابل های کپسولی: کابل های کپسولی هادی، توسط مقره هایی از بدنه کپسولی کابل عایق شده و در وسط کپسول نگه داشته می شود. فشار گاز داخل کابل با فشار سنج کنترل می شود به طوری که با کاهش فشار گاز، ابتدا آلارم و سپس کابل را از مدار خارج می کند.
کابل پلاستیکی: کابل های پلاستیکی، کابل هایی هستند که در ساختمان آنها از مواد مصنوعی نظیر PVC،PEN با تحمل بالا در مقابل ولتاژ و تحمل حرارتی خوب به خصوص در شرایط اتصال کوتاه به عنوان ماده عایق استفاده شده است.امروزه نوع پیشرفته عایق پلاستیک، عایق XLPE است.
هادی کابل
هادی کابل باعث هدایت جریان الکتریکی می شود که جنس آن اغلب از مس یا آلومینیوم است. هادی کابل ممکن است به صورت افشان یا مفتول باشد.
غلاف کابل
اجزای تشکیل دهنده:
پوشش الکترواستاتیکی روی هادی: این پوشش از جنس نیمه هادی بوده و برای یکنواخت کردن سطح هادی و میدان روی آن است این پوشش از تخلیه جزیی بین فواصل احتمالی عایق و هادی جلوگیری می کند.
پوشش الکترواستاتیکی روی عایق: این پوشش از جنس نیمه هادی بوده و میدان الکتریکی رشته ها را محدود می کند و از تخلیه جزیی و نشت جریان جلوگیری می کند.
پوشش الکترواستاتیکی فلزی: این پوشش از تعداد نوار یا لایه یا هردو تشکیل شده است که به صورت جدا روی هر رشته یا هر سه رشته کشیده می شود.
نوار مسی: از آنجا که ضریب نفوذ مغناطیسی مس بسیار پایین است. نوار مسی از نفوذ میدان مغناطیسی خارجی به داخل کابل جلوگیری می کند.
غلاف خارجی: معمولا این غلاف از جنس PVC می باشد. برخی از کابل ها فاقد غلاف می باشند.
شناسایی کابل های جریان بالا
N: علامت کابل با سیم مسی که طبق استاندارد VDE آلمان ساخته شده است.
NA: علامت کابل با سیم آلومینیومی که طبق استاندارد VDE آلمان ساخته شده است.
Y: علامت عایق پروتودور (اولین Yدر ردیف حروف)
T: سیم تحمل کننده (در برابر کابل های هوایی)
R: حفاظت فولادی سیم نواری شکل
H: علامت ورق متالیزه
C: در کابل های فشار ضعیف علامت سیم صفر و در کابل های فشار قوی علامت سیم حفاظت و یا سیم نول (صفر) می باشد.
B: حفاظت فولادی نواری شکل
GB: حفاظت نواری فولادی شکل
Y: روپوش پروتودور(دومین حرف Yدر ردیف حروف)
re: سیم گرد یک رشته ( چند لا)
rm: سیم گرد چند رشته ای (چندلا)
se: سکتور شکل و یک سیمه (مثلثی)
Sm: سکتور شکل و چند سیمه (مثلثی چند رشته)
علائم مشخصه کابل ها
NYY: کابل هادی مس، عایق و غلاف پلاستیک
NAYY: کابل با هادی آلومینیوم، عایق و غلاف پلاستیک
NGG: کابل با هادی مس، عایق و غلاف پلاستیک
NAGG: کابل هادی آلومینیوم، عایق و غلاف پلاستیک
NYKB: کابل با هادی مس، عایق پلاستیک، غلاف سرب و زره فولادی
NYYGB: کابل با هادی مس، عایق و غلاف پلاستیک و زره فولاد گالوانیزه
NKBA: کابل با هادی مس، عایق کاغذ، غلاف سرب، زره فولادی و روپوش خارجی الیاف گیاهی